Qlik Sense ilə tanışlıq
01
/12
Bu gün nə haqqında danışacağıq
Qlik proqramının Holcim şirkətində necə istifadə olunduğunu öyrənəcəyik və cümə günü keçirilən vebinarımızda iştirak edən ekspert Ülvi Əliyevlə tanış olacağıq. Həmçinin, Qlik şirkəti və məhsulları ilə tanış olacağıq, Qlik Sense platformasının nə olduğu, məhsuldakı iş prosesinin necə qurulduğu haqqında öyrənəcəyik və tədqiqat üçün ilk tətbiqi yükləyə biləcəyik!
UĞUR TARİXİ
Holcım-də BI ekspert təcrübəsi: Qlik ilə 12 il və 3 ölkə
Bu gün haqqında bəhs edəcəyimiz uğur hekayəsi – sıradan bir hekayə deyil. Biz, İsveçrədə yerləşən Holcim Technology Ltd şirkətinin baş BI və analitika eksperti Ülvi Əliyev ilə danışdıq. Ülvi artıq 12 ildir ki, Holcim Şirkətlər Qrupu çərçivəsində Qlik üzərində proqramların hazırlanması ilə məşğuldur. Bu müddət ərzində o, 3 ölkədə, o cümlədən Azərbaycan, Slovakiya və İsveçrədə yaşayıb, maliyyə, satış, marketinq, istehsal, logistika sahələri üzrə QlikView və Qlik Sense analitik tətbiqlərini hazırlayıb. Ümid edirik ki, Ulvi ilə müsahibə sizi ilhamlandıracaq!
Marafonun ilk həftəsinin icmalı
Ülvi Əliyev ilə şəxsən söhbət etmək və Qlik və karyera yolu ilə bağlı suallar vermək marafonun ilk həftəsindən sonra vebinar zamanı mümkün olacaq:

Tarix və saat: 2 dekabr, 17:00 – 18: 00 (GMT +4)

Vebinar proqramında:
  • Məlumatların Qlik proqramına yüklənməsi və ev tapşırıqlarının təhlili daxil olmaqla Qlik Sense assosiativ məlumat modeli ilə işləmə xüsusiyyətləri
  • Qlik Sense platformasında giriş hüquqları ilə bağlı məhdudiyyətlərin aradan qaldırılması imkanları və Section Access aləti ilə praktiki təcrübə
  • marafon iştirakçılarının suallarına cavablar
Ulvi Aliyev
Senior BI/Analytics Expert, Holcim Technology Ltd
Ulvi, Qlik ilə necə işə başladığınız haqqında danışın?
— 2006-cı ildən Mən Holcim Azerbaijan şirkətində məlumat bazasının administratoru (MS SQL serverlər, ERP sistemi və daxili hesabat həlləri) vəzifəsində çalışmışam. 2010-cu ildə şirkət, Market&Business Intelligence adlı geniş miqyaslı layihəni işə saldı, hansı ki şirkətdəki bütün satış, marketinq və rəqabət mühitinə dair məlumatları QlikView platformasının əsasında birləşdirməli idi. BI sisteminin qoşulduğu məlumat mənbələrindən cavabdeh olduğum üçün layihənin bir hissəsi oldum, amma sonra Qlik proqramını daha dərindən öyrənmək istədiyimi başa düşdüm.
— Niyə Qlik ilə işə keçmək istədin?
— Həmin vaxt wow-faktoru işə düşdü: əvvəllər IT komandası SQL-sorğularına əsaslanan istifadəçilərdən sorğu hesabatları hazırlayırdı, lakin biz burada müxtəlif QlikView məlumatlarını yüklədik, onları müqayisə etdik və artıq qrafik interfeysdə vahid məlumat hovuzu ilə işləyir, vizuallaşdırma və daşbordları toplayırdıq. Bu, əvvəl etdiyimizdən daha asan və daha sürətli idi. Əlbəttə ki, Qlik proqramını daha dərindən öyrənmək istədim, xüsusən də daşbordların yaradılmasından ibarət olan işimizin istifadəçilərə və bütövlükdə şirkətə hansı nəticələr verdiyini başa düşdüyüm üçün.
— Bizə Qlik əsaslı Market&Business Intelligence layihəsindən həmkarlarınızın necə faydalandıqları haqqında danışın?

— Bu, ilk növbədə məlumatlarla işləmək üçün tamamilə yeni bir rahatlıq səviyyəsi idi. Satış, ödəmə, göndəriş, marjalar haqqında bütün məlumatlar əvvəllər də mövcud idi, lakin lazımi rəqəmləri əldə etmək üçün bu məlumatları daxili sistemlərdən yükləməli, Excel-sənədləri ilə əməliyyatlar aparılmalı idik. Aydın məsələdir ki, satış menecerləri bu işi hər gün görmürdülər. Qlik analitik tətbiqində sifarişçilərə aid bütün məlumatlar bir tətbiqdə yerləşdirilmişdi, bir daşbord üzərində 15 dəqiqə ərzində müştəri ilə görüşə hazırlaşmaq mümkün idi: sifarişlərin tarixinə və həcminə, onların marjasına, borcun olub-olmamasına, hansı tədarüklərin yolda olduğuna və hansının planlaşdırıldığına və s. baxmaq mümkün idi. Bu, Kommersiya departamentinin daxili işini təkmilləşdirməklə yanaşı, həm də müştərilərimiz üçün xIDmət səviyyəsini yaxşılaşdırmağa imkan verdi.

— Necə oldu ki Bratislavaya köçdüyünüz və yalnız Qlik proqramının inkişafı üzrə ixtisaslaşmağa başladınız?
— Bratislavanın Emerging Europe bölgəsindəki ərazi xabında QlikView proqramçısı vakansiyası yaranan zaman mən artıq 1,5 ildir ki, Bakıda Qlik analitikasının inkişafı ilə sıx məşğul idim. Tələb olunan vəzifələr Market&Business Intelligence layihəsinin dəstəklənməsi və inkişafını ehtiva edirdi, lakin artıq Azərbaycan, Bolqarıstan, Xorvatiya və MDB ölkələrindəki zavodlar da daxil olmaqla bütöv bir region səviyyəsində. Həmkarlarımın dəstəyi ilə regional komandaya keçib Slovakiyaya köçdüm. Daha sonra mən kommersiya analitikasının istiqaməti və analitik həllərin (IT-infrastrukturu, istifadəçi və həll sahiblərinin təlimi) inkişafının tam dövrü üçün cavabdeh idim. Həmçinin biz, Qlik proqramında – CRM-sistemləri, yerli saytların veb-analitikasına aid məlumatları və rəqəmsal şirkətlər daxil olmaqla, əlavə məlumat mənbələrini təhlil etdik.

Son 6 il İsveçrədə yaşayıram və Holcim Technology şirkətinin mərkəzi ofisində işləyirəm. Burada uzun müddət şirkətin müxtəlif departamentləri, o cümlədən satış, istehsal, IT və s.üçün analitik həllərin işlənib hazırlanması ilə məşğul olmuşam, lakin hal-hazırda sırf maliyyə sektoruna aid həllərin üzərində çalışıram. Məsələn, indi ana şirkətin idarə heyəti üçün nəzərdə tutulan maliyyə analitikası üzrə böyük həllin işlənib hazırlanması üzərində çalışırıq. Burada həm bütöv şirkət daxilində olan vəziyyətin analitikası üçün bird-view, həm də hər bir ölkədə və ya fabrikdə ən vacib KPI-lər üzrə ətraflı maliyyə analitikasına "düşmək" imkanı var.
— Holcim şirkətində analitika ilə iş necə qurulub?
— Mən korporativ mərkəzdə işləyirəm və bizdə biznes-sahələri üzrə bir neçə komanda mövcuddur (maliyyə, satınalma, istehsal və s.). Həmin komandalar şirkətlər qrupunda qlobal olaraq istifadə olunan nəhəng analitik həllərin işlənib hazırlanması ilə məşğuldurlar. Bundan əlavə, IT xidmət mərkəzində bölgələrdə Qlik analitik tətbiqlərinin inkişaf etdirilməsi ilə məşğul olan komandalar da mövcuddur (EMEA, Hindistan, LATAM). Eyni zamanda, hər bir ölkənin analitika və ad-hoc hesabatlarına aid yerli problemləri həll edən öz Qlik proqramçılarımız da fəaliyyət göstərir. Biz yerli komadalara təlim ilə bağlı köməklik göstəririk, Q&A sessiyaları, workshop-lar keçiririk, istifadəçilər üçün self-service inkişaf etdiririk və s.

Ümumiyyətlə, Qlik proqramı Holcim şirkətində 12 ildən çoxdur ki istifadə olunur, buna görə biz, hər cür məhsul növlərindən istifadə edə bildik – QlikView-dən (BI-platformasının daha köhnə versiyası) tutmuş Qlik Sense platformasına qədər, hal-hazırda isə Qlik Cloud proqramındakı SaaS modelində işləyirik. Bulud versiyasında, həmçinin Qlik Application Automation funksionallığından da fəal istifadə edirik, hansı ki Qlik infrastrukturu ilə MS SQL Server, Kafka, Slack, MS Teams, MySQL və s. kimi kənar tətbiqlər arasındakı mürəkkəb prosesləri avtomatlaşdırmağa imkan verir.
Mənim üçün Qlik proqramının əsas üstünlükləri:

Hamısı birində: güclü ETL funksionallığı və məlumat modelinin yaradılması, vizuallaşdırma, mobil tətbiqetmə, daxili vizuallaşdırma imkanları və s. Qlik proqramı ilə bir aradadır
Giriş hüquqlarının çevik konfiqurasiyası, çox faktorlu identifikasiya imkanları
İnsaytdan hərəkətə qədər olan vaxtı minimuma endirməyə imkan verən aydın şəkildə təşkil edilmiş məlumat prosesi
NƏZƏRİYYƏ
Qlik Sense nədir?
PwC Azərbaycan şirkətinin təşkil etdiyi 5-ci İllik BİD (CEO) Sorğusu-na əsasən, Azərbaycanda təşkilatların 70%-nin uzunmüddətli korporativ strategiyası əsas prioritet kimi avtomatlaşdırma və rəqəmsallaşmanın nəzərə alınması iləformalaşır:
Məhz buna görə məlumatlarla səriştəli işləmə bacarıqları indi demək olar ki, bütün kateqoriyadan olan işçilər üçün əsas amildir: yüksək rəqəmsallaşma şəraitində böyük həcmdə məlumatlar yaranır, hansı ki, şəxsi iş sahələrindəsəmərəli qərar qəbul etmək üçün nəzərə alınmalıdır — satış və maliyyədən tutmuş HR və marketinqə qədər.

Bununla yanaşı, PwC şirkətinin verdiyi məlumata əsasən, dünya üzrə BİD-ların 80%-dən çoxu analitik bacarıqları olan işçilərin çatışmazlığı ilə üzləşir ki, bu da işin səmərəliliyini azaldır, innovasiyaların qarşısını alır və xərclərin davamlı artmasına səbəb olur. Təşkilatlar hər zamankından daha çox işçilərə məlumatlarla işləyərkən lazım olan bacarıqları öyrətməyə diqqət yetirməyə başlayırlar.
Farid Gattal
Technology Leader in Azerbaijan, PwC Azerbaijan
Əhəmiyyətli transformasiya işçi heyətindən başlayır. Rəqəmsal dövrdə təşkilatın uğuru ən qabaqcıl işçilərinbacarıqlarından deyil, təşkilatın ilhamlanmış, yenilikçi və data sahəsində səriştəli işçi çoxluğunun yetişdirmə qabiliyyətindən asılı olacaq.
Qlik Sense nədir?
Qlik — məlumatlar ilə işləmək üçün proqramlar hazırlayan İT-şirkətidir. Şirkət 1993-cü ildə İsveçdə təsis edilib. Qlik şirkətinin fəlsəfəsinin əsası – məlumatların əsasında biznes – qərarlarının qəbul edilməsinə çalışmaqdır. Bu səbəbdən də, bu şirkətdən məlumatları vizuallaşdıran bir tək instrumentdən daha artığı tələb olunur. Qlik platforması məlumatların analitikası və inteqrasiyasında bütöv tələbat spektri üzrə analitikanı təmin edən həllər toplusunu dəstəkləyir.
>> Qlik məhsul cərgəsi
QlikView.
Birinci nəsil Data Discovery sistemləri. QlikView interaktiv analitik tətbiq və daşbordların tez bir zamanda hazırlamağa və vizuallaşdırmağa imkan verir. Bu məhsul kodinqdə yüksək bacarıqları və şirkət daxilindəki İT-bölməsinin cəlb olunmasını tələb edir, bu səbəbdən də 2014-cü ildə yeni, təkmilləşdirilmiş Qlik Sense məhsulu yaradıldı.

Qlik Sense.
Yeni nəsil məlumat təhlili sistemi, hətta hazırlıqsız istifadəçi belə bu məhsul ilə asanlıqla işləyə bilər. Qlik Sense – self-service (“özünəxidmət”) kateqoriyasından olan məhsullara aiddir, ona görə də burada spesifik və qabaqcıl proqramlaşdırma bilikləri tələb olunmur, İT-mütəxəssislərinin iştirakına isə çox vaxt ehtiyac olmur. Qlik Sense tətbiqləri çərçivəsində mürəkkəb məlumat strukturlu müxtəlif mənbələrin istifadəsi interaktiv vizuallaşdırma və məlumatların tədqiqatı sahəsində yeni imkanları açır.

Qlik NPrinting.
Bu xidmət PDF, Excel, Word, Power Point formatlarında olan hesabatları avtomatik qaydada yaratmağa və elektron poçt, kataloq və ya portal vasitəsi ilə dərc etməyə imkan verən əlavə server komponentidir. Hesabatlar Qlik Sense analitik tətbiqlərindəki məlumatların əsasında və QlikView sənədlərində yaradılır.

Qlik AutoML.
Kod qeyd etməyi tələb etməyən, avtomatlaşdırılmış təlim instrumentidir. Bu instrumentdən analitiklər modellərin rahat generasiyası, proqnozlaşdırılması və biznes-ssenarilərin testdən keçirilməsi üçün istifadə edə bilərlər. Bu məhsul məlumatlara tez bir zamanda qoşulmağa, ML-modelini öyrətməyə, proqnozları hazırlamağa, “What-If” ssenarilərini test etməyə, habelə nəticələri dərc etməyə və bütöv interaktiv analitika üçün modelləri birbaşa Qlik Sense proqramına inteqrasiya etməyə imkan verir.

Qlik Catalog.
Məlumatların profilləşməsini və hazırlanmasını sadələşdirən və tezləşdirən, həmçinin analitikada istifadə oluna biləcək hazır və dəqiq məlumatları istifadəçilərə təqdim etməyi imkan verən korporativ məlumat marketpleysidir. Və bunların hamısı – “məlumat mağazası” formatındadır. Qlik Catalog interfeysi internet mağazasında alış-veriş prosesini xatırladır: işçilər qlobal korporativ məlumat kataloqundan uyğun məlumat toplularını axtara, nəzərdən keçirə, müqayisə edə və tapa bilərlər, və həmin məlumatları səbətə yerləşdirərək daşbord hazırlamaq üçün bir klik ilə Qlik Sense proqramına yükləyə bilərlər. Buludda təqdim olunan Cloud Catalog adlı bulud versiyası, həmçinin ayrıca məhsul da mövcuddur.

Qlik Alerting.
Qlik Sense üçün nəzərdə tutulan ağıllı bildiriş platformasıdır, hansı ki şirkətlərə və işçilərə məlumatları proaktiv qaydada təhlil etməyə və biznes-mühitində baş verən dəyişikliklərə daha cəld reaksiya verməyə imkan verir. Bu sadəcə hər hansı KPI yerinə yetirilməsi və ya yetirilməməsi haqqında bir bildiriş deyil. Bu instrument – məlumatlardakı uyğunsuzluqaları və anomaliyaları asanlıqla qeyd etməyə, müqayisələr etməyə və kompleks şəkilli bildiriş məntiqini həyata keçirməyə imkan verən qabaqcıl statistik hesablama və trendlərdən istifadə edən kompleks platformadır. Qlik Alerting funksionalı həm Qlik Cloud instrumentinə daxil edilib, həm də server versiyasında olan ayrıca bir məhsul kimi də mövcuddur.

Qlik Application Automation.
Insaytları analitik tətbiqlərdən kənar tətbiqlərdəki məqsədli hərəkətlərə avtomatik qaydada çevirməyə imkan verən “No-Code” instrumentidir. Məsələn, bulud servisləri və digərlərindən olan məlumatların avtomatik inteqrasiyası və orkestrləşdirməsini hazırlayır və Google Analytics, AmoCRM, Creatio, Salesforce, ZohoCRM, Microsoft Dynamics, MailChimp, YouTube, Slack platformalarına və 500-dən yuxarı servisə qoşulan konnektorları qabaqcadan hazır olur.

Qlik Data Intergration. Qlik şirkətinin məlumatların inteqrasiyası üzrə bütov məhsul cərgəsidir. Bu instrument məlumatların replikasiyası, məlumatların saxlanma yerinin avtomatlaşdırılması, idarəolunan məlumat gölünün (data lake) yaradılması, SAP-mühitlərinin slaysinqi, korporativ məlumatlar üzrə marketpleysin yaradılması üzrə həlləri özündə birləşdirir. Bunların hamısı məlumat axınlarını qurmaq və data-setlərin şirkətin müxtəlif departamentindən olan işçilər tərəfindən istifadə olunmasını mümkün edə bilmək üçün data-mühəndisləri üçün vacib komponentlərdir. Biz bu marafon çərçivəsində bu cür texniki mövzuları detallı izah etməyəcəyik, lakin daha çox məlumat əldə etmək istəyirsinizsə, məlumatların inteqrasiyası üzrə bütün məhsulların icmalı ilə tanış ola bilərsiniz.
Qlik Sense
Qlik Sense — idarə olunan məlumat inteqrasiyası, çevik analitika və sadə istifadəçilər üçün nəzərdə tutulan asan girişli BI təklif edən Qlik şirkətinin əsas məhsuludur. Qlik Sense məlumatların təhlükəsizliyi ilə birgə işin sürətini və tətbiqini təmin edərək buludda açıla bilər (Qlik Cloud), və yaxud — multi-bulud sahəsində şirkət üçün mükəmməl bir həll kimi istifadə oluna bilər (Qlik Sense Enterprise).

Qlik Sense platforması intuitiv sadə interfeysə və məlumatları müstəqil qaydada öyrənə bilmək üçün bir çox imkanlara malikdir. Sadələşdirilmiş məlumat mənbələrinə qoşulma prosesi faydalı analitik tətbiqləri yaradaraq bu mənbələri öz aralarına uyğunlaşdırmağa imkan verir. Tətbiqlərin yaradılması üzrə birgə iş imkanı və mobil cihazlar üzərində çalışma.
Qlik Sense proqramında tipik məlumatlar ilə işləmə prosesi. Addımlar həm bir, həm də bir neçə nəfər mütəxəssis tərəfindən aparıla bilər — hər biri öz ixtisaslaşması üzrə.
Create your first Qlik Sense visualization in just 120 seconds
A very quick example of your first Qlik Sense application creation
Qlik Sense proqramında çalışma prosesi
Qlik Sense proqramında işlər aşağıdakı prinsip üzrə aparılır: Məlumatların qoşulması → Vizuallaşdırmaların hazırlanması → Yaddaşda saxlama → Baxış.

Xab — məlumatlarla çalışmanın başlanğıcıdır. Xabda siz nə ilə işləyəcəyinizi seçirsiniz: hazır tətbiqlərə baxış keçirmək və ya yenisinə başlamaq. Xabın interfeysi iki məna sahəsinə bölünüb.

Xab iki bölmədən ibarətdir, bu bölmələri ekranın sol menyusunda görmək mümkündür:
  1. Şəxsi — fərdi iş yerinizin olduğu bölmədir, burada hazırda yaratmağa çalışdığınız tətbiqlər, həmçinin hər hansı axında dərc etdiyiniz tətbiqlər əks olunur.
  2. Axınlar / Məkan — tətbiqlərin yerləşdiyi axınların olduğu Xab bölməsidir. Axın — müxtəlif tətbiqlərin qruplaşdığı qovluqdur. Məsələn, “HR” axını yaradaraq bura HR-departamentinin bütün işçiləri üçün giriş imkanını təmin etmək olar ki, onların işçi heyətinə aid məlumatların olduğu bütün tətbiqlərə girişləri mövcud olsun.
Adi vaxtda istifadəçi tərəfindən yaradılan tətbiqlər İş axınında saxlanılır.

“İş” axını — sizin fərdi iş yerinizdir, burada sizin hazırladığınız tətbiqlər saxlanılacaqdır. Üzərində çalışdığınızı tətbiq ilə işi yekunlaşdırdıqdan sonra həmin tətbiqi sizdə girişi olan istənilən Axına dərc edə bilərsiniz.
İşlədiyiniz təşkilatda hansı Qlik Sense versiyasının istifadə olunduğundan asılı olaraq, Xab vizual baxımdan fərqlənə bilər. Qlik Sense məhsulu iki versiyada mövcuddur: Qlik Sense Enterprise, Qlik Cloud.

Qlik Cloud versiyasında olan Xab səhifəsini Kataloq (Catalog) da adlandırırlar, ona görə ki, kataloqun funksionalı bulud versiyasında edilib.
Vərəqlər, əlfəcinlər, qeydlər
Qlik Sense proqramındakı hər bir tətbiq vərəqlərdən (sheets), əlfəcinlərdən (bookmarks) və hekayələrdən (stories) ibarətdir.

Vərəq — tətbiqin əsas elementidir, harada ki siz vizuallaşdırmaları yaradırsınız, harada ki məlumatların nümayişi həyata keçirilir. Tətbiq bir və ya bir neçə vərəqdən ibarət ola bilər.

Əlfəcinlər — Məlumatlardakı bəzi kəsiklərin, hazırlanmış filtr dəstinin yadda saxlanması üçün istifadə olunan instrumentdir.

Hekayələr — təqdim etdiyiniz məlumatların əsasında hazırlanan “slayd” ardıcıllıqlarıdır. Hekayələrin köməyi ilə müntəzəmliyi və patternləri (qəlbləri) izləmək mümkündür.
Ilgar Zarbaliyev
MCT, MCE, MIE Expert, MCSA: BI Reporting, My Data Summit organizer
Videoda sizə bir demo tətbiqin timsalında hansı hərəkətləri edə biləcəyinizi göstərəcəyəm. Tətbiqi Qlik Sense platformasında özünüz yükləməyə çalışın - "Praktika" blokunda olan fayl!
Qlik Cloud: Tətbiqi araşdırın, vizuallaşdırma və vərəqləri nəzərdən keçirin
İlqar Zərbəliyevdən video
PRAKTİKA
Hazır tətbiq ilə işləmə
  • Praktiki məsələ 1
    Təsvirə baxın və aşağıdakı sorğunu cavablandırın.
Rəngli düzbucaqlı dördbucaqlarda nəyin qeyd edildiyini təsvir edin
#5 Qırmızı ilə — Bölmələr, Göy ilə — Axınlar, Sarı ilə — Tətbiqlər
  • Praktiki məsələ 2
    1. Hazır Qlik tətbiqinin faylını aşağıdakı linkdən yükləyin: Digital Consumer Analytics - Shoe Retail.qvf. Diqqət: faylın yüklənməsi avtomatik olaraq başlayacaq, brauzerdə pop-uplara icazə verildiyinə əmin olun
    2. Tətbiqi Qlik Sense platformasında özünüz yükləməyə çalışın. Təlimat: https://youtu.be/O7LkU3IbNDE?t=300 (5:00 - 6:30)
    3. Tətbiqi araşdırın, vizuallaşdırma və vərəqləri nəzərdən keçirin. Ekranın yuxarı sağ küncündəki düymələrdən istifadə edərək bir vərəqdən digərinə keçə biləcəyinizi unutmayın
Faydalı linklər
Əgər daha ətraflı məlumat əldə etmək istəyirsinizsə, mövzuları öyrənmək və biliklərinizi artırmaq üçün aşağıdakı linklərə daxil olun
Marafonun çatına qoşulun
Marafon zamanı ünsiyyət saxlaya bilmək üçün Telegram-da xüsusi bir çat yaratdıq. Qrupaqoşulun, materiallara dair suallar verin, mütəxəssislərin fikirlərini və rəylərini oxuyun, həmkarlarınızla tanış olun, yeni biliklər əldə edin!

2022