Hesablamalar və funksiyalar
08
/12
Bu gün nə haqqında danışacağıq
SOCAR Türkiye və PETKİM şirkətində Qlik ilə maliyyə analitikası keysinə baxacağıq, həmçinin ən populyar funksiyaları öyrənərək şəxsi funksiyalarımızı yazmağa cəhd edəcəyik və Qlik Sense hesablamalarını dərindən araşdıracağıq.
UĞUR TARİXİ
SOCAR Türkiye və PETKİM şirkətlərində Qlik Sense analitikası
Ömər Çıtak
baş müdir, Bİ Technology şirkəti
“
Qlik Sense platforması Türkiyədə şirkətlərin rəqəmsal tranformasiyasını dəstəkləyir və banklar, telekommunikasiya, istehsal və pərakəndə satış kimi sahələrdə minlərlə istifadəçi tərəfindən analitika məqsədi ilə istifadə olunur. Enerji sektorunun aparıcı şirkətlərindən biri olan SOCAR Türkiye 2019-cu ildən etibarən üst rəhbərlik üçün hesabat və interaktiv daşbordların hazırlanması məqsədi ilə Quick Sense platformasındanistifadə edir. Biz bu layihəni tərəfdaşımız DQ Türkiye şirkəti ilə birlikdə SOCAR Türkiye və PETKİM şirkətlərinin mərkəzi ofisləri üçün həyata keçirdik.
2019-cu ilin əvvəlində PETKİM şirkətinin top-menecmenti üçün nəzərdə tutulan telefon və tabletlər kimi mobil cihazlarda daşboardların istifadəsinə fokuslanmış Qlik Sense analitik tətbiqinin yaradılması üzrə layihə işə salındı. Layihənin nəticələrinə əsasən, maliyyə, əməliyyat fəaliyyəti, HR və daxili audit üzrə 40-dan artıq KPI analitikası hazırlanmışdır. Eyni zamanda, daşbord qlobal iş məlumatlarını analitika üçün lazım olan istənilən dərəcədə və saniyələr ərzində detallaşdırmağa imkan verirdi. Bu analitika formatı şirkət rəhbərliyinə vahid, rahat və etibarlı analitika mənbəyinə müraciət edərək məlumatlara əsaslanan strateji qərarları qəbul etməyi sürətləndirməyə imkan verdi.
SOCAR Türkiye şirkəti üçün CFO daşbordu
Petkim şirkətində həyata keçirilən uğurlu Qlik analitikası layihəsindən sonra, əsas istifadəçiləri üst rəhbərlik və maliyyə komandası olan SOCAR Türkiye şirkəti üçün CFO Daşbordu hazırlanmışdır.
Oktay Erbey
DQ Türkiye şirkətinin idarəedici ortağı
“
SOCAR Türkiye layihəsi çərçivəsində SOCAR şirkətinin müxtəlif qruplarına məxsus maliyyə məlumatlarının inteqrasiyasını həyata keçirdik. Bundan əlavə, mobil mühitdən prioritet girişə hesablanan daşbordu yaratdıq, həmin daşbordun hətta mobil telefondan qoşulduqda belə aydın və rahat olmasını təmin etdik. Layihəmiz müxtəlif hissələrdə yer alan maliyyə KPI-lərini (məsələn, dövrlərin maksimum detallarlaşdırılması daxil olmaqla müqayisəsi) tez və çevik şəkildə təhlil edilə bilər.
SOCAR Türkiye maliyyə daşbordu, Qlik Sense
SOCAR Türkiye maliyyə daşbordu, Qlik Sense
Petkim və SOCAR Türkiye şirkətlərində podratçılar, DQ Türkiye və BI Technology şirkətləri ilə birgə işlənib hazırlanan Qlik Sense analitik tətbiqlərindən sonra, SOCAR Türkiye şirkətinin biznes-bölmələri və İTdepartamenti Operational Dashboard kimi yeni analitik daşbordları müstəqil qaydada hazılamağa başladılar vəQlik Sense platformasının şirkətlərdə istifadəsi artmağa davam edir.
NƏZƏRİYYƏ
Hesablamalar və funksiyalar
Dilbar Huseynli Alkhas
Business Analyst, Smart Solutions Group
Qlik Sense proqramının əsas üstünlüklərindən biri — istifadəçilərin məlumat mənbələrini hansısa serverlərdə saxlayan İT-komandasından asılı olmamalarıdır. Əlavə haqq – hesab, dəyişdirmə, hesablamar aparmalı olduğunuz halda, siz bütün bunları birbaşa Qlik proqramında öz gücünüzə və hər hansı mütəxəssisləri cəlb etmədən edə bilərsiniz. Bu zaman hesablamalar yalnız Qlik Sense tətbiqi səviyyəsində aparılacaq və ilkin bazaya təsir etməyəcək. Bu səbəbdən ilkin bazanın keyfiyyətinə görə narahat olmağa ehtiyac yoxdur.
Hesablama
Hesablama — yeni sahənin hesablanmasına aid istənilən istifadəçi alqortmidir, hansı ki artıq mənbədə yer alan alqoritmlərin əsasında mövcuddur. Hesablamaların əsası funksiyalardan ibarətdir.

Funksiyalar – məhsulun yaddaşında (in-memory) yer alan məlumatların üzərində riyazi, məntiqi, yoxlama əməliyyatları və bir çox digər əməliyyat növlərinin yerinə yetirilməsi üçün istifadə olunur. Məsələn, əgər məlumat mənbənizdə “Gəlir” və “Malların miqdarı” sahələri mövcuddursa, bu iki göstəricini biri – birinə bölüb bir ədəd mal üzrə orta gəliri hesablaya bilırsiniz. Bu, sizin yeni hesablamanız olacaq.

Qlik Sense proqramındakı hesablamalar – “Fx” düyməsnin köməyi ilə birbaşa diaqram xüsusiyyətlərində və lokal qaydada yaradıla, və hesablama və təqdimat məqsədi ilə yalnız yaradıldıqları diaqramda istifadə edilə bilər. Bu cür lokal hesablamaları təkrar istifadə etmək istədiyiniz halda, həmin hesablamaları kopyalaya və ya əsas ölçü və yaxud daxili düsturlu hesablama olan peşəkar sahəni yarada bilərsiniz.
Qlik Sense proqramındakı funksiyalar məna kateqoriyalarına bölünüb.
Əsas qruplara aşağıdakı funksiyalar aiddir:
  • Məntiq
  • Sətir
  • Tarix və vaxt
  • Aqreqasiya
  • Şərait
  • Maliyyə
Həmçinin, NULL – qiymətləri, formatlama, bölüşdürmə, rəng, ehtimal, loqarifm, statistika funksiyaları və bir çox digər funksiyalar mövcuddur.
Bir çox funksiyalar sizə məlumatlar ilə çevik davranmağa imkan verir, lakin onların çoxluğundan qorxmaq lazım deyil. İş vaxtı axtarış funksiyasının sahəsində özünüz üçün ən faydalı, gördüyünüz işlərə uyğun funksiyaları tezliklə müəyyən edəcək, funksiya siyahısına bələd olacaqsınız.
Hesablamalar ilə işləyərkən operator ilə funksiyaları seçəcəksiniz. Sadə arifmetik hərəkətlərin (+,-,*,/) əsas operatorlarından başqa spesifik operatorlar da mövcuddur. Həmin operatorların ən faydalıları aşağıda qeyd olunub.
İfadə redaktorları
Yeni hesablamanı hansı üsul ilə aparmağınızdan asılı olmayaraq, bütün hesablamalar İfadə redaktorunda yaradılır. Bu, sizin ifadə kodunun yazılması və yoxlanması üzrə interfeysinizdir.

İfadə redaktoru aşağıdakıları ehtiva edir:
  • Kodun qeyd edilməsi üçün sahə
  • Sahə, funksiya, çoxluq ifadəsi və dəyişən kəmiyyətlərin seçimi
  • Əmələ gələn səhvləri təsvir edən əsas sətir
Əvəzetmə ilə bağlı redaktorun tövsiyələrindən istifadə edərək sahə və funksiyaların adlarını əl ilə çap edə, və yaxud sağ tərəfdə yerləşən seçib bloklarından istifadə edə bilərsiniz.
IF məntiq funksiyası ilə ifadə nümunələri
İfadə biatlonda (şərt Sport = Biathlon) iştirak edən bütün idmançıların sayını hesablayacaq (Count). Bu cür ifadə yalnız diaqramın üzərində idman növlərinin qeyd edilidiyi halda nəticəni qaytaracaq. 
IF(Sport='Biathlon',Count([Name of Athlete]))
Funksiya siyahısı
Qlik funksiyalarının hər birində içərisində arqumentlər yazılacaq yumru mötərizələr mövcuddur. Siz, bir neçə funksiyaların nəticələri üzrə əməliyyatlar apara, digər funksiyaların qiymətlərini toplaya və çıxa, daxiletmədən istifadə edə bilərsiniz.

Marafonumuzun ekspertlərinin faydalı hesab etdikləri funksiyaların siyahısını aşağıda təqdim edirik:
PRAKTIKA
Praktiki məsələ
  • Artıq yüklənmiş olan məlumatlar əsasında işləməyə davam edirik (05-ci günün təcrübəsindən).

    Daşbord ilə işləməyin bəlkə də ən vacib hissəsi – ifadələrlə işləməkdir. İfadələrin köməyi ilə yalnız ölçü və meyarları deyil, həm də bir çox parametrləri təyin edirik. Yadda saxlamalısınız ki, hər dəfə FX simvolu ilə qarşılaşdığınız zaman, avtomatik olaraq hesablanacaq ifadəyə daxil olan dəyişən kəmiyyətlər seçildikdə və ya dəyişdirildikdə, həmin ifadəni göstərmək mümkündür. Gəlin bu fürsətdən bir neçə praktiki tapşırıqda istifadə edək.
  • 1-ci addım
    Vərəqə cədvəl əlavə edin və həmin cədvəldə FilmID, FilmName ölçülərini göstərin. İndi isə gəlin reytinqi cədvəldə təhlil edək. Qoy bizdə rəqəm yox, əsərin reytinq ballarının sayına uyğun ulduz sayı göstərilsin. Bunu etmək üçün yeni bir ölçü əlavə edin, ancaq əvvəllər etdiyimiz kimi sahədən deyil, düymə ilə çağırılan ifadə redaktorunun köməyi ilə.
  • 2-ci addım
    İfadə redaktorunda düsturu göstərin
    Repeat ('★', floor (Rating))
  • 3-cü addım
    Tətbiq et düyməsini basaraq redaktordan çıxın. Yeni sütunda təşkilatlar üzrə reytinq ulduzları əks olunmalıdır. Göstərdiyimiz ifadə aşağıdakı funksiyaları yerinə yetirir: əvvəlcə floor () funksiyasının köməyi ilə vurma hasilinin atılması ilə dəyirmilənən kəsr hissəsinin reytinqini hesablayır, sonra isə Repeat() funksiyasından istifadə edərək sətir yaradır, harada ki “Ulduz” simvolu əvvəlki floor () funksiyasının qaytarma sayına uyğun təkrarlanır.

    Bu xüsusiyyətlər haqqında daha ətraflı məlumat bölməsindən öyrənə bilərsiniz. Funksiyaları və onlarla işləmə nümunələrini tapmaq üçün məlumat bölməsindən istifadə etməyi israrla tövsiyə edirəm.
    Link 2, Link 2.
  • 4-cü addım
    İndi isə reytinqi aşağıdakı qaydada rəngləndirək – filmin ulduz sayı 4-dən azdırsa, bu zaman reytinq qırmızı, 5-dən 7-yə qədərdirsə - sarı, 8 və ya daha çox olarsa – yaşıl olur. Bunu etmək üçün redaktəyə keçək və mətnin rəngi ilə bağlı ifadə redaktəsindən istifadə edək. Bu funksiya ölçü parametrlərində yerləşir.

    Müxtəlif rəngləmə üçün ifadəni daxil edək:

    if(floor(Rating) < 4, RGB(255, 0, 0),
    if(floor(Rating) < 7, Yellow(),
    '#00ff00'))
Qeyd: ifadədə If funksiyasından istifadə olunur (Şərt, Qiymət1, Qiymət2), hansı ki məntiqi Şərtin həqiqiliyindən asılı olaraq ya Qiymət1-ri (şərt doğrudursa), ya da Qiymət 2-ni (əgər şərt yanlışdırsa) qaytarmağa imkan verir. Bu funksiyanın köməyi ilə biz vurma hasilinin reytinqinin hər bir qiymətini yoxlayır və rəngi qaytarırıq.

İfadədəki rəngi üç mümkün variant ilə təyin edirik – RGB () funksiyası, Yellow () rəng funksiyası və ya HEX qiymətinin vasitəsi ilə. Sizə Qlik imkanlarını göstərmək üçün rəngi üç fərqli şəkildə təyin etmək qərarına gəldim. Rəng funksiyaları haqqında daha ətraflı məlumatı help.qlik.com saytından əldə edə bilərsiniz.
Faydalı linklər
Əgər daha ətraflı məlumat əldə etmək istəyirsinizsə, mövzuları öyrənmək və biliklərinizi artırmaq üçün aşağıdakı linklərə daxil olun
Qlik Sense 60 saniyə ərzində: pleylist
Qlik proqramına aid faydalı məsləhətləri izah edən olduqca qısa videolardan ibarət pleylist (videonun altındakı təsvirdə– ətraflı materiallar üçün linklər)
Açıq
Qlik Help ifadələrin yazılması haqqında
Qlik Sense platformasında ifadələrin yazılması haqqında xeyli sayda nəzəriyyənin mövcud olduğu rəsmi Qlik Help bolməsi.
Açıq
Marafonun çatına qoşulun
Marafon zamanı ünsiyyət saxlaya bilmək üçün Telegram-da xüsusi bir çat yaratdıq. Qrupaqoşulun, materiallara dair suallar verin, mütəxəssislərin fikirlərini və rəylərini oxuyun, həmkarlarınızla tanış olun, yeni biliklər əldə edin!
Çata qoşulmaq

2022