TayqaTech – Bakıda mərkəzi ofisi olan beynəlxalq İT-həlləri təqdim edir. Şirkət, xüsusilə FMCG sektorunda fəaliyyət göstərən şirkətlərə satışla əlaqəli iş proseslərini təşkil etməyə və idarə etməyə kömək edən TayqaSale həlli daxil olmaqla, bir sıra İT-məhsullarını işləyib hazırlayır. Ümumilikdə, Azərbaycan ərazisində 5000 nəfərdən çox sahə əməkdaşları (merçendayzer, satış təmsilçisi, audit və s.) gündəlik işlərində TayqaSaleproqramından istifadə edir.

TayqaTech şirkətində Qlik vendorunun həlləri ilə ilə birlikdə 2 həftə ərzində pilot layihəsi həyata keçirildi, həmin layihə çərçivəsində analitik tətbiq hazırlandı və TayqaSale interfeysinə daxil edildi. Belə bir Qlik əsaslı MVP tətbiqinin funksionalı 4 daşbordu ehtiva edirdi:

Bundan əlavə, pilot layihənin vacib bir mərhələsi – məlumatların yoxlanılması və giriş hüquqları ilə bağlı məhdudiyyətlərin aradan qaldırılması vacib idi, çünki hər bir istifadəçi (müştəri) yalnız özünə aid məlumatlarla analitikaları görməli idi.

Dashboard hesabat nəticəsində yaranan məlumatların vizual formada əks olunduğu görünüş tipidir. Qlik vasitəsilə dashboardlar istənilən formada və mexanizm üzrə yaradıla, həmçinin lazımı özəlləşdirmələr və filterləmələr aparıla bilər.

Daşbord məlumatları aydın şəkildə izah edərək və göstərərək istifadəçilər üçün tam aydın təsviri yaradır. Diaqramların yığcam formada yerləşdirilməsi məlumatları bir dəfə baxmaqla qiymətləndirməyə imkan verir. Və yazılı, çoxsəhifəli hesabatda bir neçə vərəqə baxış keçirməyin əvəzinə bütün məlumatlarım bir dəfəyə nəzərdən keçirmək mümkündür.

Dashboard dedikdə adətən yuxarıdakı şəkildə bir nəticə gözümüzün önünə gəlir və bu təsadüfi deyil. Dashboardun əsas xüsusiyyəti rahat və asanlıqla başa düşülən qrafiklərlə məlumatların anında əldə edilməsinə imkan verməkdir. Bu xüsusiyyətlər olmadan dashboard effektiv ola bilməz. Məsələn aşağıdakı tipdə bir ekran dashboard hesab edilə bilməz:

Dashboard bir sıra proqramlar və platformalar vasitəsilə yaradıla və strukturlaşdırıla bilər. Dashboardların hazırlanması zamanı əsas götürüləcək prinsiplər aşağıdakılardır:

Əlbəttə ki bir dashboarun məqsədi maksimum spesifik olmalı, bir neçə sualı və hədəf kütləni özündə birləşdirməməlidir. Təbii olaraq, bir sıra şirkətlərdə və qurumlarda ilk vaxtlar xüsusi bir planlama etmədən bütün məlumatların dashboardda görünməsi tələb olunur. Lakin zaman keçdikcə dashboard öz əhəmiyyətini itirir və cədvəl-tərzi hesabata çevrilir.

Keyfiyyətli daşbordların layihələndirilməsi üzrə bir çox metodologiyalar mövcuddur. Bu üsullardan bir haqqında bəhs edəcəyik — daşbordların DAR prinsipinə əsasən quraşdırılması.

DAR metodologiyası çərçivəsində istifadəçiyə aqreqasiya edilmiş məlumatlar, sonra məlumatların təhlili üçün interfeys və detallı məlumatlara baxış ardıcıl qaydada ötürülür.

DAR prinsipləri təklif edir ki, proqramı 3 əsas hissəyə bölək:
→ Daşbord (Dashboard) - ümumi vizual xülasə
→ Analiz (Analysis) - detallı analitik məlumatlar
→ Hesabat (Reporting) - nəticə olaraq əldə olunan hesabat

Bu prinsipləri sadə formada izah edəcək olsaq: hər birisi QlikSense proqramında bir səhifə deməkdir. Hər bir hissədən bir neçə dənə də ola bilər.

Dashboard-un əsas xidmət etdiyi məqsəd cari məlumatların ən anlaşılan formada izah edərək başa düşülməsini təmin etməkdir. Tipik olaraq dashboard-da aşağıdakı məlumatlar ola bilər:

01. Biznesin əsas məlumatlarının cari vəziyyəti (məsələn bu ay, bu gün üçün satış, qaytarma və ödəniş cəmləri). Yəni əsasən əməliyyat xülasələri. Amma həddən çox olmamalıdır. Maksimum 4-5 indikator yetərlidir.
02. Ekranda görünən rəqəmlər ehtiyac olan tarix aralığı üzrə görünsün. Məsələn cari gün, ay, il və s. Hər bir komanda və vəzifədəki şəxs üçün nə bu tarix aralığı fərqlənə də bilər.
03. Rəqəmlərin dinamikasını göstərmək – yəni dashboard-a baxan zaman hər bir şəxs əvvəlki periodlar ilə cari periodun fərqini görə bilməlidir. Bu dinamika tarix əsaslı olmaya da bilər. Müqayisəli şəkildə digər parametrlər üzrə də mümkündür.
04. Mümkün qədər trend xəttlər və ya trendi bildirən indikatorlardan istifadə - bu dashboard-da pozitiv və ya neqativ istiqamətli gedişatı daha aydın göstərir
05. Hər hansı hədəflər və proqres – bununla ümumi irəliləyiş dərəcəsini göstərmək olur
06. İrəliyə doğru proqnoz - ən azından trend əsasında başa düşmək üçün
07. Mümkün qədər az sayda cədvəl olmalıdır. Əsas üstünlük qrafik görünüşə verilir.

Yuxarıdakı kontenti özündə birləşdirən və əsasən də suallara cavab verən bir dashboard nümunəsi olaraq aşağıdakı şəkilə baxa bilərik:

Görünüş olaraq dashboard-a oxşar olsa belə məqsəd və forma olaraq fərqlənir. Xüsusilə daha spesifik məlumatlara baxan zaman analiz edirik. Dashboard ilə Analizin əsas fərqi budur ki, dashboard-da məlumatlar ümumi, analizdə isə mümkün qədər spesifik olur.
Məsələn satış dinamikasını əks etdirən dashboar-u analiz edən zaman bir qədər də detala düşərək məhsullar, satış təmsilçiləri və müştərilər üzrə məlumatlara baxmaq imkanı olmalıdır.

Standart olaraq analizdə aşağıdakı kontentlər öz əksini tapir:

01. Məlumatların sıxlığı və spesifikliyi. Hər bir səhifənin aid olduğu konkret bir mövzu olur. Məsələn satış xülasələrini 3 fərqli analiz səhifəsinə bölmək olaraq:
a. məhsullar və brendlər üzrə
b. satış komandası və bölgələr üzrə
c. müştərilər və kanallar üzrə
02. Geniş sayda filter – dashboard-da olduğundan daha çox filter və detallandırma üçün filter imkanları olur
03. Daha ətraflı keçidlər üçün linklər, tooltip və s.
04. Reytinqlər, müqayisələr, fərqlər və periodik analizlər

Bu hissə digərlərindən fərqli olaraq görsəlliyə və qrafikliyə önəm vermir. Hesabar bölməsində və ya vərəqlərində daha çox aşağıdakı tipdə kontentə rast gəlirik:

01. Bir və ya bir neçə vərəqdə məlumatlar
02. Cədvəl və ya pivot cədvəl forması
03. Maksimum sayda filter (mümkün bütün filterlər)
04. Maksimum detallı məlumat
05. Cədvəl və ya görünüş olaraq cədvəl formasına kənara çıxarmaq imkanı

Hesabatların cavab verməli olduğu spesifik mövzu və ya sual yoxdur. Adətən bütün suallara cavab verə bilmək imkanına sahib olmalıdır.

Yadda saxlamaq lazımdır ki, DAR konsepsiyası üzrə yaradılan tətbiqlər qeyri – xətti şəkildə qəbul edilir.

İstifadəçi bir səhifədən digərinə onun üçün rahat olan istənilən qaydada keçə bilər. Buna baxmayaraq, məlumatın ötürülməsi iyerarxiyası qorunub saxlanmalıdır: daşbord üzərindəki ümumiləşdirilmiş məlumatlardan hesabat cədvəllərində təqdim olunan detallara qədər.